تمام ماهوارههای عبوری از آسمان ایران را رصد میکنیم
تاریخ انتشار: ۱۰ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۷۷۱۵۶
به گزارش قدس آنلاین سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح در سال ۱۳۰۰ به عنوان شعبه نقشه برداری اداره رکن دوم ( اطلاعات) ارتش تأسیس شد و مسئول تهیه نقشههای مورد نیاز ارتش بود.
پس از آن، با گسترش دامنه علم جغرافیا، محدوده فعالیتهای این اداره نیز گسترش یافت و در سال ۱۳۱۳ اداره نقشه برداری ارتش به اداره جغرافیایی ارتش ارتقا یافت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در سال ۱۳۴۷ قانون تشکیل سازمان جغرافیایی در مجلس وقت تصویب و با ادغام سازمان نقشه برداری کشور با اداره جغرافیایی ارتش، سازمان جغرافیایی کشور در وزارت جنگ آن زمان تاسیس شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان جغرافیایی کشور توسط شورای انقلاب منحل شد اما با شروع جنگ تحمیلی و ضرورت نیاز به اطلاعات مکانی، دوباره نگاهها به سمت سازمان جغرافیایی معطوف و این بار اداره جغرافیایی در وزارت سپاه تشکیل شد.
در سال ۱۳۶۷ با ادغام وزارت سپاه در وزارت دفاع و تشکیل وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، اداره جغرافیایی وزارت سپاه و اداره جغرافیایی ارتش هم با یکدیگر ادغام شده و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح تشکیل میشود.
حالا گستره فعالیتهای این سازمان از تهیه نقشه فراتر رفته و تمامی اطلاعات مکانی مورد نیاز نیروهای مسلح را تامین میکند. علاوه بر این سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح وظیفه تامین کلیه اطلاعات جغرافیایی مورد نیاز نیروهای مسلح در داخل و خارج از کشور را برعهده داشته و به همین جهت یکی از مهمترین سازمانهای پشتیبان نیروهای مسلح به شمار میرود.
خبرنگار تسنیم در گفتوگویی با امیر سرتیپ دوم مجید فخری رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح به ابعاد مختلف فعالیت این سازمان پرداخته است که در ادامه آن را میخوانید:
*آنچه که مردم از سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح در ذهن دارند بیشتر پیرامون انتشار نقشه است و خیلی از ابعاد فعالیتهای این سازمان اطلاع چندانی ندارند. اما همانطور که از نام این سازمان پیدا است فعالیتهای آن مربوط به همه عرصههای جغرافیایی میشود. به عنوان سوال اول بفرمایید که ماموریت و وظایف سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح چیست؟
امیر فخری: سال ۱۳۰۰ اولین ارگان رسمی شعبه برداری در کشور در ارتش تاسیس شد و از آن زمان تا امروز حوزههای مختلف کاری به ماموریتهای سازمان جغرافیایی اضافه شده است.
این فعالیت با نقشه برداری زمینی، ژئودزی آغاز و با نقشه برداری هوایی و تولید اولین نقشههای پوششی کشور به اوج خود رسیده است و با توسعه فناوریهای داده برداری و تولید اطلاعات مکانی به ماموریتهای سازمان جغرافیایی هم اضافه شده است و امروز سازمان جغرافیایی در عرصههای مختلفی مانند جمع آوری دادههای زمینی، دریایی، هوایی و فضایی برای ماموریتهای نیروهای مسلح و کمک به عمران و آبادانی کشور فعالیت میکند.
موضوعات مرتبط با جغرافیای ایران مانند منابع آب، خشکسالی ، آلودگی هوا، رودخانهها، دریاچهها و تولید فرهنگها، اطلسها، نمایهها و تحلیلها برای هشدار دهی در مورد مسائل مختلف در ماموریت سازمان جغرافیایی است.
از سوی دیگر مطالعه و ارائه اطلاعات درباره غرب آسیا ایران، در حوزههایی مانند آب وهوا و اقلیم برای مثال ایجاد یک سد در یک کشور همسایه که سبب ایجاد ریزگردها میشود و روی اقیلم ما تاثیرگذار است از موضوعات مورد توجه سازمان است.
برای مثال وقتی مساله آب میتواند در یک منطقه تبعات امنیتی داشته باشد نیروهای مسلح و به تبع آن سازمان جغرافیایی باید از زمانهای قبل روی این مسائل تمرکز کند و تحلیلهای مناسبی را در حوزههای آمایش سرزمینی و دفاعی ارائه دهد.
*نیروهای مسلح در حوزههای مختلف به اطلاعات جغرافیایی نیازمند هستند. در این حوزه چه خدماتی را به نیروهای مسلح ارائه میدهید؟
امیر فخری: هر سربازی که روی زمین راه میرود، هر شناوری که روی دریا حرکت میکند و هر هواپیما و یا فضاپیمایی که روی آسمان حرکت میکند نیازمند اطلاعات جغرافیایی است.
نیاز نیروهای مسلح به دادههای مکانی روزآمد و دقیق همواره در سطوح تاکتیکی، عملیاتی و راهبردی نیروهای مسلح وجود دارد. سازمان جغرافیایی از ابتدای تاسیس تا امروز مسئولیت تامین اطلاعات جغرافیایی و دادههای مکانی مورد نیاز نیروهای مسلح را داشته است.
امروز این موضوع ابعاد پیچیدهتری به خود گرفته است از زیرزمین تا سطح زمین و زیر بستر دریا تا سطح دریا و از هوا تا فضا به این دادهها نیاز است و اگر امروز شما میخواهید یک ماهواره را به فضا بفرستید باید مسیری را که قرار است پیمایش کند از قبل پیش بینی کنید و آنچه که در فضا در پیش روی این ماهوارهبر هست در حوزه اطلاعات مکانی است و سازمان مسئولیت دارد این اطلاعات را ارائه کند.
از سوی دیگر تامین نقشههای مورد نیاز نیروهای مسلح از سطوح تاکتیکی، عملیاتی تا سطوح راهبردی برای تصمیم گیری سران نیروهای مسلح و تهیه آنها از سراسر دنیا با توجه به شرایط خاصی که داریم از وظایف سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح است.
*آیا فعالیت شما محدود به مرزهای جمهوری اسلامی است یا تهیه اطلاعات ورای مرزهای کشور که مرتبط با حوزههای مختلف جغرافیایی در کشور است هم مربوط به شما است؟ در این حوزه چه فعالیتی کردهاید؟
امیر فخری: هرجایی که نیروهای مسلح فعالیت دارند نیازمند نقشه هستند. فرضا یک ناوگروه از نیروی دریایی راهبردی ارتش به اقیانوس ها سفر میکند ماموریتهایی که در ورای مرزهای آبی کشور انجام میدهند نیازمند نقشه است و یا هر نماینده از کشور در هرجایی نقش مستشاری ایفا میکند، نیازمند نقشه است.
علاوه بر نقشه تمامی تهیه اطلاعات جغرافیایی رخدادهای طبیعی و غیر طبیعی که در کشورهای همسایه ما رخ میدهد و به نوعی میتواند مرتبط با ما باشد جزو وظایف سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح است.
برای پایش مستمر جغرافیای ایران و منطقه غرب آسیا از دو سه سال قبل تولید یک نشریه را در دستور کار خودمان قرار دادیم به نام رصد جغرافیایی که به بررسی همه رخدادهای جغرافیایی میپردازد.
علم جغرافیا با تمامی زیر شاخههایش حدود ۳۵ رشته است که در سطح دکترا و پسا دکترا در دانشگاههای جهان تدریس میشود.
بنابراین حوزه جغرافیا بسیار گسترده است برای مثال جغرافیای جمعیت به تمامی مسائل مرتبط با حوزه جمعیت میپردازد و ما باید تمام مسائل مرتبط با حوزه جمعیت در کشور و کشورهای همسایه را بدانیم با توجه به این تحلیلهایی که صورت میگیرد بتوانیم نیازمندی اطلاعاتی نیروهای مسلح در این حوزه را فراهم کنیم. بنابراین حوزههای فعالیت سازمان جغرافیایی به گستردگی حوزه جغرافیا است.
*حکمرانی آب موضوع بسیار مهمی برای کشور ما است و ما مرزهای آبی مهمی داریم و در حوزه تامین آب هم یک کشور خشک محسوب میشویم. ارائه اطلاعات جغرافیایی در این حوزه برای تصمیم گیری درست ما بسیار مهم است. چه اقداماتی در این حوزه داشتهاید؟
امیر فخری: موضوع حکمرانی آب به این اشاره دارد که ما چگونه بر اساس مطالعات و شناخت از منابع آب خودمان توانستهایم با تعامل و همکاری و فرهنگسازی این منابع را درست استفاده کنیم.
اصل موضوع این است که ما دستگاههای زیادی در کشور داریم که با موضوع مدیریت آب در ارتباط هستند و بیشتر به دنبال اجرای سیاستهای دستگاهی خودشان هستند. برای مثال وزارت کشاورزی ماموریت دارد با توجه به عرصههای در اختیار سطح زیر کشت را در کشور طوری مدیریت کند که بتواند محصولات استراتژیک را برای کشور تامین کند. در اینجا افزایش سطح زیر کشت به عنوان هدف مطرح میشود. وزارت نیرو هم ماموریت دارد از یک طرف برق مورد نیاز را تولید کند و از طرف دیگر این منابع را طوری مدیریت کند که آب مورد نیاز صنعت و کشاورزی و آب آشامیدنی را تامین کند.
وقتی منافع این دستگاهها به تضاد میرسد، مشکلات جدی برای کشور بوجود میآید. این شده که الان ما چند صد هزار چاه غیر مجاز در کشور داریم. ما نیاز به نهاد فرادستگاهی داریم که بتواند نیاز کشور در حوزه سیاستهای کلان حوزه آب را تنظیم کند و تضاد منافعی با سایر دستگاهها نداشته باشد. پس موضوع آب بیشتر به نحوه استفاده صحیح از منابع موجود مربوط است تا هم بتوانیم کشاورزی را توسعه بدهیم و هم بتوانیم منابع آبمان را درست مدیریت کنیم.
خوب تمامی موضوعات مرتبط با سد سازی و سفرههای آب زیر زمینی در این حیطه قرار میگیرند. ما به هرحال از نزدیک هفتاد سال پیش دچار مشکلات آبی بودهایم و امروز با معضل بزرگی به نام فرونشست مواجهیم و اگر میخواهیم از این بعد موضوع را مدیریت کنیم تا دچار مشکلات بیشتر نشویم و بیش از این جغرافیا را دچار آسیب نکنیم، نیازمند هماهنگی هستیم تا سیاستهای کلان در این حوزه را تنطیم و بر اجرای آن نظارت کند.
در این حوزه ما در ارتباط با دانشگاهها، انجمنهای علمی، دستگاههای دولتی تلاش میکنیم کمک فکری برای تصمیم گیرندگان فراهم کنیم، البته نیروهای مسلح نیز در این حوزه ماموریتهایی دارند که باید نیاز آنها را هم تامین کنیم.
* فکر نمی کنید تعداد سازمانهایی که در حوزه جغرافیا در کشور فعالیت میکنند و دچار موازی کاری هستند، مشکل ساز است؟ به نظر بیش از اینکه نیاز باشد در یک حوزه خاص نهاد فرا دستگاهی ایجاد کرد باید در حوزه جغرافیایی یک نهاد جامع ایجاد کرد تا اطلاعات متقن جغرافیایی را به کشور ارائه کرد. حالا فکر کنید مشکل آب حل شد خوب همین مشکل در سایر حوزهها به وجود میآید.
امیر فخری: در همه دنیا این مشکل وجود داشته است ما مطالعات تطبیقی کردیم و دیدیم در برخی کشورها از ۵۰ سال پیش سازمانهای مختلفی در حوزه اطلاعات مکانی و جغرافیا ایجاد شده و با همین مشکلاتی که ما دست و پنجه نرم میکنیم، روبرو بودهاند. اما برخی از آنها از ۱۰ سال پیش به این فکر افتادهاند که یک نهاد جامع و قدرتمند داشته باشند تا همه این حوزهها را مدیریت کند.
* در سالهای اخیر اقدامات خوبی در حوزه سنجش از دور در سازمان شکل گرفته است، در این باره توضیح دهید.
امیر فخری: در حوزه سنجش از دور هم نیازمند ماهواره هستیم و هم بخشی از آن توسط سامانههای هوایی انجام میشود. ما موضوع بکارگیری فناوری سنجش از دور را جدی دنبال کردیم. از دادههای سنجش از دور برای تولید نقشههای توپوگرافی استفاده میکردیم اما امروز از این اطلاعات در حوزه مدیریت بحران کشور مانند سیل و زلزله و آلودگی هوا استفاده میکنیم.
از این فناوری برای تولید نقشههای کاربری زمین هم استفاده کردهایم. با گروهی از برجستگان حوزه سنجش از دور داخل و خارج از کشور کاری را شروع کردیم. در سال ۹۸ برای تولید تمام نقشههای کاربری زمین یکسال زمان در نظر گرفته بودیم اما الان این ادعا را داریم که می توانیم این کار را یکروزه انجام دهیم. این گروه سامانهای را تولید کردهاند که با استفاده از هوش مصنوعی میتواند در حداقل زمان نقشه کاربری زمین در پهنه مورد نظر را تهیه کرد.
در حوزه معدن به صورت ویژه کار کردیم. در حوزههای کشاورزی در مقولههای مختلف مانند سطح زیر کشت و آفات گیاهی پیشنهاداتی را به وزارت کشاورزی دادهایم و هم اکنون با سازمان آبخیزداری کشور در حال همکاری هستیم.
*یکی از نیازهای کشور ایجاد منظومه ماهوارهای موقعیتیابی است، هرچند شما الان هم اطلاعات چهار منظومه موقعیت یابی جهانی را دریافت میکنید. در این حوزه چه برنامههایی دارید؟ یعنی گلوگاه اصلی در راه رسیدن به منظومه ماهوارهای چیست، آیا ساخت ماهواره مساله اصلی است یا پرتاب آن؟
امیر فخری: ما چند کار را در حوزه موقعیت یابی همزمان به پیش میبریم. سامانه موقعیت یاب ملی با همکاری دانشگاه مالک اشتر را در حال تکمیل شدن است، که این سامانه به عنوان سامانه زمینی قرار است نیازمندی ما را پشتیبانی کند.
قبلا این نگرانی وجود داشت که اگر ارسال داده از ماهوارههای GPS قطع شود برای ناوبری دچار مشکل میشویم مخصوصا در مواقع بحرانی که دادهها را با خطا میفرستند. اما الان چهار منظومه ماهوارهای در فضا قرار دارد که از دادههای آنها استفاده میکنیم. گیرندههایی را با همکاری شرکتهای دانش بنیان طراحی کردهایم که این گیرندهها اطلاعات هر چهار منظومه را به صورت همزمان به ما میدهد و اگر یک منظومه اطلاعتش را با خطا به ما بدهد از دادههای دیگری استفاده میکنیم و در فرآیند کلی مشکلی بوجود نمیآید.
یکی از گلوگاههای ما نرم افزار پردازش دادههای منظومههای موقعیت یابی بود که الان یکی از شرکتهای دانش بنیان که سازمان از آن حمایت کرده این نرم افزار را طراحی کرده است و به این ترتیب ما گلوگاههای سخت و نرم افزاری را با کمک شرکتهای دانش بنیان برطرف کردهایم و الان در حال دریافت و پردازش اطلاعات هستیم.
اما این موضوع ما را از داشتن منظومه ماهوارهای مستقل بینیاز نمیکند کما اینکه بسیاری از کشورهای مستقل دنیا به دنبال ایجاد این منظومه رفتهاند. چون اطلاعات این منظومهها فقط مربوط به مکان نیست و ما الان از دادههای این چهار منظومه برای بسیاری از کارهای دیگر استفاده میکنیم. برای مثال برای اطلاع از وضعیت لایههای مختلف جوی از این اطلاعات استفاده میکنیم. امواجی که از لایههای مختلف جوی عبور میکنند دارای مفهوم هستند و بنابراین از این تغییرات در رابطه با اینکه چه اتفاقی در لایههای بالایی جو میافتد و چه تاثیری روی مسائل اقلیمی ما دارد استفاده میکنیم و روی پردازش این اطلاعات کارهای ویژهای انجام دادهایم.
پس ما منظومه ماهوارهای برای موقعیت یابی نیاز داریم و زمانبندی لازم در این خصوص در عرصه فضایی کشور انجام شده است تا در یک بازه زمانی مشخص تعدادی ماهواره موقعیت یاب در فضا داشته باشیم که با هماهنگیای که سازمان فضایی کشور با وزارت دفاع دارد، امیدواریم این مساله محقق شود. امیداریم به زودی شاهد قرارگیری منظومه ماهوارههای سنجش از دور و موقعیت یاب ملی در فضا باشیم.
* رصد ماهوارهها هم یکی از وظایف سازمان شما است، اصولا این کار به چه منظوری صورت میگیرد و در این حوزه چه توانمندیای دارید؟
امیر فخری: اینکه بدانیم چه ماهوارههایی از آسمان ایران عبور میکنند و چه ماموریتی دارند، برای ما مهم است. همه کشورهای پیشرفته دنیا این کار را میکنند و اینکه هر پرندهای که از آسمان کشورها عبور میکند میتواند نیات خیرخواهانه داشته باشند و یا برای جاسوسی استفاده شوند.
بنابراین اینکه از فضای کشورمان مراقبت کنیم، ماموریت نیروهای مسلح است همچنان که با تجهیزات مختلف عبور و مرور هواپیماها را رصد میکنند؛ رصد ماهوارهها هم به عهده نیروهای مسلح است و بخشی از این کار به عهده سازمان است و ما با رصد انواع ماهوارهها اطلاعات لازم را به سازمانهای مختلف کشور ارائه میدهیم.
* آیا الان در زمینه نقشه برداری از فناوری رادار سار استفاده میکنید؟
امیر فخری: رادارهای سار دادههای خوبی برای شناخت عوارض به ویژه اطلاعات ارتفاعی برای ما فراهم میکنند که برای تهیه نقشههای توپوگرافی برای ما اهمیت فراوانی دارد. در این زمینه ارتباط خوبی را با صنایع برقرار کردهایم و این سنجندهها تستهای موفقی هم داشته است و این فناوری در کشور بومی شده دادههای بسیار مناسبی را برای سازمان میتواند تولید کند.
*آیا در حوزه پهپادی به نوع خاصی از پهپاد برای کار خودتان نیاز دارید یا با همین پهپادهای موجود میتوانید کار کنید؟ اصولا در حوزه پهپادی به چه توانمندی دست یافتهاید؟
امیر فخری: ما از پهپادها برای نقشه برداری در پهنههای داخل کشور استفاده میکنیم. خوب اطلاع دارید که محدوده زمانی عسکبرداری هوایی در این بازه زمانی ۹ صبح تا سه بعد از ظهر انجام میشود و برای این بازه زمانی پهپادی که بتواند ۶ ساعت مداومت پروازی داشته باشد، برای ما کافی است.
بر همین اساس هم با مجموعههای وزارت دفاع و شرکتهای دانش بنیان ارتباط داشتیم؛ الان گونههای مختلفی از این نوع پهپادها را استفاده میکنیم و مشکلی در این زمینه نداریم.
پهپاد خاص کار ما که به پهپادهای فوتوگراومتری معروف هستند فقط لازم است عکسها دقیق باشد و امکان تولید نقشه را به ما بدهد. لذا ما به پهپاد با ثبات و پایداری هنگام عکسبرداری نیاز داریم.
*چند سالی است که شما نمایشگاه ایران ژئو را برگزار میکنید. هدف از برگزاری این نمایشگاه چیست و چه آوردهای برای شما داشته است؟
امیر فخری: ما برای ارتباط با شرکتها و برون سپاری فعالیتها به بلوغ سازمانی و بلوغ شرکتهای خصوصی نیاز داریم. سازمان از گذشته بسیاری از کارهای خود را با شرکتهای خصوصی پیشبرده است زیرا بسیاری از فعالیتهای ما غیرنظامی است. این چند سال اخیر هم تعداد شرکتهایی که در این عرصه وارد شدند، بیشتر شده است. سال ۹۷ حداکثر ۲ شرکت در عکسبرداری هوایی داشتیم الان بیش از ۱۰۰ شرکت در این عرصه فعالیت دارند.
حوزه کار گسترش پیدا کرده است و فعالیت حوزه جغرافیایی هم بیشتر شده و دستگاههای دولتی به این اطلاعات بیشتر نیاز پیدا کردهاند و به تبع آن شرکتها هم به سمت رفع این نیازها پیش رفتهاند.
ما این نمایشگاه را با این نیت برگزار کردیم که هم شرکتهای دانش بنیان و هم دستگاههای دولتی تواناییها و نیازمندیهای خودشان را ارائه دهند. همچنین در این نمایشگاه نشستهایی را برگزار کردیم که نیازها به قابلیتها پیوند بخورد. در این نمایشگاه دانشگاه ها حضور داشتند و ظرفیت شرکتهای دانش بنیان خودشان را ارائه کردند. همچنین دستگاههای متولی تولید اطلاعات مکانی با هم در یک جا حضور داشتند و اینها توانستند با هم مذاکره و هم اندیشی کنند و این می تواند آغازگر جنبشی در حوزه اطلاعات مکانی باشد.
* از چند سال قبل با هند ارتباط خوبی برای دریافت اطلاعات ماهوارهای بر قرار کردید. طی این چند سال چه فعالیت موثری در حوزه ارتباط بین المللی انجام دادهاید؟
امیر فخری: با کشورهای متعددی رفت و آمد داشتیم و اتفاقات خیلی خوبی افتاده است که هم عرصه صادرات خدمات فنی جغرافیایی در آینده نه چندان دور رخ میدهد و تامین نیازمندیهای ما از سایر کشورها صورت میگیرد. هرجایی که دیپلماسی روابط خوبی برقرار کرده است حوزه اطلاعات مکانی هم سعی کرده خدماتی را ارئه دهد یا از ظرفیت و دانش آن کشور استفاده است.
این حوزه، حوزه بسیار گستردهای است که نیازهای مختلف در آن بهم پیوند خوردهاند و عرصه برای صادرات خدمات مهندسی در این زمینه و انتقال فناوری فراهم است.
اطلاعات مکانی در همه عرصههای تصمیم گیری کشور مورد نیاز است و تصمیم گیریای میتواند درست باشد که بر پایه اطلاعات درست صورت بگیرد. ما از منظر اطلاعات مکانی دانشگاههای خوب و اساتید مطرح داریم که ظرفیتهای بزرگی برای کشور هستند و در چند سال اخیر شرکتهای دانش بنیان خلاقی در این عرصه وارد شدهاند.
دادهها و اطلاعات در دستگاههای متعدد پراکنده است، موازی کاری و دوباره کاری زیاد صورت میگیرد، انسجام فعالیتها و تمرکز دادهها کمک میکند از ظرفیتهای موجود برای مدیریت بهتر کشور استفاده کنیم.
اگر در سطح کلان کشور سیاستگذاری و سرمایه گذاری بهتری در این عرصه صورت گیرد جایگاه بهتری در جهان خواهیم داشت. بر اساس ارزیابیهای سال ۲۰۱۸ رتبه هفتم را در منطقه داریم که بر اساس چشم انداز باید رتبه اول را داشته باشیم و برای دستیابی به این جایگاه باید سرمایه گذاری و حمایت بهتری از این حوزه صورت گیرد و یک نهاد قدرتمند برای راهبری حوزه جغرافیایی در کشور بوجود آید و منابع را متمرکز کند تا عواید آن برای بکارگیری همه ظرفیتهای کشور در عرصه جغرافیایی به میدان آید.
پایان پیام/ت
منبع: خبرگزاری فارسمنبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: خبرگزاری تسنیم سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح مورد نیاز نیروهای مسلح شرکت های دانش بنیان حوزه اطلاعات مکانی اطلاعات جغرافیایی منظومه ماهواره ای نیروهای مسلح اداره جغرافیایی استفاده می کنیم نیروهای مسلح نیروهای مسلح حوزه چه حوزه جغرافیا وظایف سازمان صورت می گیرد نقشه برداری چهار منظومه موقعیت یابی سنجش از دور تصمیم گیری ماهواره ها دانشگاه ها وزارت دفاع فعالیت ها برای کشور دستگاه ها برای مثال امیر فخری شرکت ها برای ما ما الان چند سال
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۷۷۱۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
گزارش ایرنا از راستی آزمایی خبر بیبیسی درباره نیکا شاکرمی
موضوع گزارش چیست؟
مرگ نیکا شاکرمی به دلیل سن و تصویر معصومانه او و اظهارنظر و تقابل رسانهای خانواده، خاله، مادر و دیگر نزدیکانش پس از اعلام مرگ او، یکی از ترندهای خبری و رسانهای در حوادث ۱۴۰۱ محسوب میشود و بر همین اساس، انتشار دوباره جزئیاتی از شیوه مرگ او، محل بحث، قضاوت و حتی ابراز خشم و ناراحتی از سوی بخشی از کاربران شبکههای اجتماعی و فعالان رسانهای شده است.
این گزارش به قلم سه نفر از کارمندان بیبیسی از سرویس گزارش تحقیقی نوشته شده که جز «برترام هیل»، چندان شناخته شده نیستند. برترام، ماه پیش جایزه مستند تحقیقی سازمان عفو بینالملل را با عنوان «پیدا کردن شکنجهگرم» از آن خود کرده است.
۱۰ ساعت بعد از انتشار گزارش در بخش خاورمیانه بیبیسی و به زبان انگلیسی، بیبیسی فارسی نیز گزارش را در بخش ایران خود بازتاب داد. محور گزارش، نامه «خیلی محرمانه»ای از سوی سازمان اطلاعات سپاه به فرمانده کل سپاه ارسال شده و شامل دو بخش است: جزئیاتی از بازداشت نیکا حوالی پارک لاله و در مرحله اول انتقال او به یک مقر پلیس، در مرحله دوم انتقال به یک مرکز بازداشت و بعد از آن اقدام برای انتقال او به زندان اوین که اتفاق نمیافتد و همچنین جزئیاتی از آزار و اذیت جنسی و ضربوشتم او با باتوم از زبان چهار مأمور که گویا به دلیل مرگ او، مورد مؤاخذه یا به تعبیر گزارش استماع دفاعیات (hearing) قرار گرفته و نامه، شرح توضیحات آنهاست.
در این گزارش تلاش شده با بررسی شواهد آشکار، محتوای سند انتشار یافته توسط بیبیسی، بررسی و راستیآزمایی شود.
همه ماجرایی که بیبیسی تعریف و تصاویری که از محل دستگیری و جانمایی مأموران درون ون که ترسیم کرده، مبتنی بر دو تصویر زیر است:
نامه بدون تاریخ و شماره از نظر اعتبار رسیدگی، قابل بررسی نیست و از نظر تحقیقات نیز شکلی از سندسازی پیدا میکند، آنچنان که بیبیسی نیز با ادعای نگرانی از امنیت افشاکنندگان سند از «ساختگی بودن » این تصاویر خبر داده استنامه بدون تاریخ و شماره از نظر اعتبار رسیدگی، قابل بررسی نیست و از نظر تحقیقات نیز شکلی از سندسازی پیدا میکند، آنچنان که بیبیسی نیز با ادعای نگرانی از امنیت افشاکنندگان سند از «ساختگی بودن » این تصاویر خبر داده است اما با فرض درست بودن این دو تصویر و پذیرفتن این دو عکس به عنوان «سند»، برای دیگر ادعاهای مطرح شده در گزارش مانند کشتهشدن نیکا بر اثر ضربات باتوم یا رها کردنش در «خیابان خلوتی در بزرگراه یادگار امام» همین تصاویر سندگونه نیز ارائه نشده است.
به تعبیر سادهتر، حتی اگر بپذیریم این تصاویر، «سند» بوده و به آنها هیچ ایرادی از نظر فونت و شماره و تاریخ ندارند، از نظر تعداد، با تعداد ادعاهای مطرح شده در گزارش تناسب نداشته و کمترند.
بیبیسی برای آنکه اعتماد مخاطب را جلب کند، تصریح میکند «در مواردی اسنادی که با عنوان سندهای رسمی مربوط به ایران در اینترنت منتشر شدهاند جعلی از آب درآمدند... به همین دلیل برای اطمینان از اصالت سند آن را به یک مأمور سابق اطلاعاتی ایران دادیم که صدها گزارش مشابه را قبلاً دیده بود. او با استفاده از یک کد رسمی که روزانه توسط مسئولان اطلاعاتی در ایران صادر میشود، با آرشیو سپاه پاسداران تماس گرفت تا در مورد وجود چنین گزارشی مطمئن شود.»
از همه عجیبتر این است که نویسندگان گزارش میگویند «ما هرگز نمیتوانیم صد درصد مطمئن باشیم این اسناد واقعی باشند اما این کار_یعنی تماس با یک مأمور نفوذی و تأئید اسناد گزارش شده_ ما را مطمئن کرد که «ماجرا» واقعی است»
ون؛ یخچال یا خودروی یخچالدار؟
نکته قابل توجه دیگر آنکه، گزارش ادعا میکند نیکا روی یک فریزر داخل ون گذاشته شده. پرسش اساسی این است که وجود یک فریزر درون ون به چه کار میآید؟ اگر منظور استفاده از کامیونتهای فریزدار است که در روزهای اعتراضها نیز ادعا شد یک شرکت تولیدکننده محصولات لبنیاتی با ماشینهایش، مأموران امنیتی و افراد پلیس را جابجا میکند؛ که باید گفت اینگونه ماشینها اولاً ون نیستند و ثانیاً کل فضای قسمت بار آنها، فریزر یا محفظه سرد حملونقل بار محسوب میشود، نه اینکه فریزر کوچکی در قسمت عقب یک ون تعبیه شود.
در ادامه، نویسندگان گزارش در پی آن هستند که ضرب و شتم نیکا و آزار جنسی او را مبتنی بر آنچه در گزارش بازخواست مأموران که گزارش از آنها با نامهایی و با عنوان «تیم ۱۲» نام میبرد، شرح دهند. این شرح جزئیاتی از درگیری سه مأمور با نیکا را دربرمیگیرد که پر از توصیفهای جزئی است تا واقعی به نظر آید و در نهایت به کشتهشدن نیکا و رها کردن جسد او میرسد.
حتی سیانان در گزارشی ادعا کرد مأموران امنیتی ساعت ۲۰:۳۷ سهشنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۱ نیکا را بازداشت کردند، در حالی که مطابق گفته مادر نیکا، او با دخترش بین ساعت ۲۳:۳۰ تا ۲۳:۴۰ تماس تلفنی داشته؛ همچنین طبق گزارش بیبیسی، نیکا در آن ساعت، باید از دنیا رفته باشد؛ اگرچه مبدأ حرکت دو گزارش بیبیسی و سیانان، تصویری از نیکاست که روی یک سطل زباله واژگون ایستاده و روسری آتش گرفتهای به دست دارد.
محل کشف جنازه نیکا شاکرمی؛ یادگار امام یا چهارراه امیراکرم؟گزارش بیبیسی به نقل از یکی از چهار فرد مورد بازجویی شده در این پرونده، محل رهاسازی جسد نیکا شاکرمی را زیر پلی در بزرگراه یادگار امام بیان کرده است اما در ایام پاییز ۱۴۰۱ رسانهها محل کشف جسد دختری با مشخصات نیکا شاکرمی را حوالی خیابان جمهوری و چهارراه امیر اکرم نزدیک به محل زندگی «خاله نیکا» بیان کردند، محلی که در آن زمان محل سکونت نیکا بوده در همان روزها تصاویر دوربینهای مدار بسته نیز آن را تائید کرد.
پرسش آنجاست که اگر درستی گزارش بیبیسی را بپذیریم، چگونه جسد نیکا شاکرمی از محل رها شده یعنی اتوبان یادگار امام، به نزدیکی محل خانه اون در چهار راه امیر اکرم منتقل شده است؟ شاید بلافاصله پاسخ دهیم که توسط مجرمانی که مرتکب این اتفاق شدهاند؛ اما این پاسخ با سایر بخشهای گزارش بیبیسی در تناقض است.
گزارش مدعی است همه چیز در مورد نیکا شاکرمی در «چند ساعت» و خودروی یخچالدار اتفاق افتاده و پس از اطمینان از فوت او، جسد در خیابانی رها شده است؛ پس با این تفاسیر، فرصتی برای آن چهار نفر ادعایی وجود نداشته تا:
۱_ هویت این دختر را شناسایی کرده؛
۲_ از مسیر بانکهای موجود اطلاعاتی آدرس رسمی وی یعنی محل زندگی مادرش را پیدا کنند؛
۳_ بررسی کنند او مدتی است با مادرش زندگی نمیکند؛
۴_ محل زندگی آخر وی را که در هیچ بانک اطلاعاتی ثبت نبوده و در واقع محل زندگی غیررسمی و موقتی او بوده را کشف کنند، تا پس از رهاسازی جسد در اتوبان، دوباره به محل اتوبان بازگشته این جنازه را برداشته و به نزدیکی محل زندگی او انتقال دهند.
جسد نیکا شاکرمی ساعت ۷:۳۰ صبح چهارشنبه ۳۰ شهریور ماه ۱۴۰۱ در حیاط خانهای در خیابان لبافینژاد در چهارراه امیراکرم پیدا شد. او تا ۲ ساعت ۳۶ دقیقه پیش از آن زنده بوده است؛ روی پشت بام ساختمان نیمهکارهای در همسایگی محل پیدا شدن جسدش و البته در مجاورت کوچه پشتی خانه خالهاش. همان جایی که باقی وسایلش پیدا شده و همان جایی که آخرین پیامک را برای مادرش ارسال کرده: «تقصیر هیچکس نبود». بعد از چهار پیامکی که مادر برای او فرستاده و در آنها از وضعیت او ابراز نگرانی کرده.
خانواده نیکا با توجه به عدم پاسخگویی او و گم شدنش، جستوجو را شروع و هفتم مهرماه ۱۴۰۱ اعلام مفقودی میکنند. نهم مهرماه جسد نیکا پیدا میشود و پزشکی قانونی علت مرگ او را «شکستگیهای متعدد در ناحیه سر، لگن، اندامهای فوقانی و تحتانی، دست و پاها و در رفتگی لگن» تشخیص داد.
دروغسازی در مورد نیکا از همان هفته نخست اعلام مرگش آغاز شد و حتی سیانان در گزارشی ادعا کرد مأموران امنیتی ساعت ۲۰:۳۷ سهشنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۱، نیکا را بازداشت کردند، در حالی که مطابق گفته مادر نیکا او با دخترش بین ساعت ۲۳:۳۰ تا ۲۳:۴۰ تماس تلفنی داشته و همچنین مطابق گزارش بیبیسی، نیکا در آن ساعت دیگر باید از دنیا رفته باشد؛ اگرچه مبدأ حرکت دو گزارش بیبیسی و سیانان، تصویری از نیکاست که روی یک سطل زباله واژگون ایستاده و روسری آتش گرفتهای به دست دارد.
غیر از این موارد، روایت بیبیسی در مورد محل کشف جسد نیکا نیز عجیب است: «خیابان خلوتی در بزرگراه یادگار امام» که از محل پیدا شدن جسد در نزدیکی منزل خاله نیکا که او در آن شب قصد اقامت در آنجا را داشته و همچنین نقشه حرکتی نیکا در حوالی بلوار کشاورز، فاصلهای طولانی دارد.
با این حال و با وجود تأیید حرکت و تمایلات نیکا از جمله علاقه به ارتفاع از سوی مادر و خالهاش، این دو بعد از مدت کوتاهی تلاش کردند روایت بازداشت و کشتهشدن او بر اثر اصابت ضربات سخت را ترویج کنند؛ حتی اگر در روزهای ابتدایی تصویر ورود او به منزل نیمهکاره در دوربین مداربسته تأیید کرده باشند.
از دیگر نقاط اختلاف گزارش سیانان و بیبیسی که هر دو ادعا میکنند تحقیقیاند، این است که اولی تأکید دارد نیکا در بازداشتگاه کشتهشده و بیبیسی مدعی شده او در ون یخچالدار بر اثر ضربات باتوم از دنیا رفته است.
طبق قوانین و مناسبات رایج در نیروهای نظامی و امنیتی، برگزاری جلسه بررسی نیروهای سپاه و بسیج و همچنین تهییه گزارش آن، بر عهده «سازمان حفاظت اطلاعات» است و مجموعه «اطلاعات سپاه» در این زمینه ماموریت و وظیفهای نداشته و از نظر قانونی مجاز به ورود به این حوزه نیست زیرا فقط نهاد ذیصلاح برای رسیدگی به تخلفهای نیروهای رسمی یا وابسته نظامی، سازمان حفاظت اطلاعات آن نهاد است.
اطلاعات سپاه یا «سازمان حفاظت اطلاعات سپاه»؟با فرض تخلف مأموران و تدارک جلسه استماع به تعبیر بیبیسی، طبق قوانین و مناسبات رایج در نیروهای نظامی و امنیتی، برگزاری جلسه بررسی نیروهای سپاه و بسیج و همچنین تهییه گزارش آن، بر عهده «سازمان حفاظت اطلاعات» است و مجموعه «اطلاعات سپاه» در این زمینه ماموریت و وظیفهای نداشته و از نظر قانونی مجاز به ورود به این حوزه نیست زیرا فقط نهاد ذیصلاح برای رسیدگی به تخلفهای نیروهای رسمی یا وابسته نظامی، سازمان حفاظت اطلاعات آن نهاد است و تنها این مجموعه است که میتواند در صورت اثبات تخلف نیروهای سپاه یا بسیج، مجازات این نیروها را در مراجع قضایی پیگیری کند.
با این حال، کل گزارش بر اساس سندی که ادعا میشود از جانب اطلاعات سپاه به فرماندهی سپاه ارسال شده، تهیه و تنظیم شده است؛ گزارشی که در رویههای مرسوم و رایج در نیروهای نظامی، غیرمرسوم و فاقد پشتوانه حقوقی و قانونی است.
محل برگزاری جلسه بررسی؛ اطلاعات سپاه یا قرارگاه ثارالله؟جلسه استماع گزارش پروندهای با این اهمیت قاعدتا لازم است به دعوت مجموعه تولیدکننده گزارش در محل آن مجموعه برگزار شود؛ بر اساس گزارش بیبیسی این گزارش را اطلاعات سپاه تولید کرده بنابراین محل ارائه گزارش نیز باید در محل آن مجموعه و به دعوت اطلاعات سپاه باشد اما در گزارش، محل معاونت قرارگاه ثارالله قرائت میشود و جالب توجه اینکه، نه فقط نهاد حفاظتی سپاه در این جلسه غایب است، بلکه افرادی از مجموعه فراجا برای استماع نتیجه گزارش داخلی سپاه به این جلسه دعوت شدهاند.
نکته مهم دیگر در مورد مدعوین این جلسه آن است که صاحب محل قرائت گزارش یعنی معاون اطلاعات قرارگاه ثارالله در این جلسه حاضر نیست.
کل گزارش بر اساس سندی که ادعا میشود از جانب اطلاعات سپاه به فرماندهی سپاه ارسال شده، تهیه و تنظیم شده است؛ گزارشی که در رویههای مرسوم و رایج در نیروهای نظامی، غیرمرسوم و فاقد پشتوانه حقوقی و قانونی است
سردار سید رضا موسوی؛ فرمانده تیپ ویژه تهران بزرگ نیروی انتظامی؟!
در بخش مربوط به حاضران جلسه استماع از «سردار سیدرضا موسوی فرمانده تیپ ویژه تهران بزرگ نیروی انتظامی» یاد شده است؛ تاریخ جلسه مربوط به ۲۵ مهرماه ۱۴۰۱ بوده و جستوجو در اخبار نشان میدهد در این تاریخ، در گزارش بیبیسی، «سردار احمد نورعلی» فرمانده تیپ ویژه تهران بزرگ بوده است.
در مورد سایر افراد ادعایی حاضر در این جلسه نیز بررسی و پیگیری بخش راستیآزمایی ایرنا نشان میدهد اسامی واقعی و مستعاری همچون «سردار مجلل»، «سردار جلالی» و «سردار مینویی» در سازمان اطلاعات سپاه و مجموعههای وابسته وجود خارجی نداشته و ساختگی هستند.
ناجا یا فراجا؟!سال ۱۴۰۰ نیروی انتظامی جمهوری اسلامی با تغییر سازمان و تائید فرماندهی کل قوا از «نیرو» به «فرماندهی کل» ارتقاء سازمانی یافت و این تغییرات در ابتدای سال ۱۴۰۱ در عنوان رسمی این مجموعه نیز اعمال شد.
سردار حاجیان سخنگوی این نیرو ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ این تغییر نام از «ناجا» به «فراجا» را اعلام کرد و گفت: با توجه به تغییر ساختار پلیس و اضافهشدن سازمانها و تغییرات در برخی معاونتها، لازم بود کلمه ناجا نیز تغییر یابد. ناجا یعنی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران؛ بنابراین، با توجه به اینکه پلیس از نیرو بودن، تبدیل به فرماندهی کل شده، کلمه «فراجا» یعنی فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، جایگزین کلمه «ناجا» شده است.
پس از این تاریخ، در همه مکاتبات رسمی و رسانهای عنوان «فراجا» برای نیروی انتظامی به کار برده شده است. تاریخ تنظیم گزارش بیبیسی مهرماه ۱۴۰۱ بوده و در اسناد منتشر شده مرتبط با این گزارش، در همه مراحل از نیروی انتظامی با عبارت قدیمی «ناجا» استفاده شده و عبارت به روز شده «فراجا» به کار گرفته نشده است.
میتوان این گزارش را به «حمله ایران به اسرائیل، افزایش اعتراضهای بینالمللی به کشتار در غزه و یا تلاش برای پیگیری جدی پروژهای» نامید که پس از ادعای هک سامانههای قضایی از آن با عنوان «عدالت انتقالی» یاد کردهاند.
نیروی غیررسمی حزب الله یا مامور با حکم ماموریت رسمی؟!در پایان گزارش، بار دیگر دو ادعای جدید مطرح میشود؛ یکی هویت مأموری به نام «نعیم ۱۶» که نام مستعار سروان «محمد زمانی» است و مطابق ادعای گزارش، به صورت کتبی توبیخ شده. و ادعای دوم اینکه همه مأموران دخیل در رخداد ادعایی مرگ نیکا، از نیروهای حزبالله بودند و این نیروها «توسط سپاه مورد استفاده قرار گرفتهاند اما گاه خارج از حوزه قضایی این نهاد فعالیت میکنند.»
گزارش مشخص نمیکند منظور نیروهای بسیجی هستند یا نیروهای حزبالله و آیا منظور از نیروهای حزب الله، نیروهایی است که ارتباط رسمی با سپاه یا بسیج نداشتهاند؟
با این حال در بخش دیگری از این گزارش، نیروهای نامبرده شده در پرونده را عضو تیم عملیاتی «۱۲ مسلم» و با حکم ماموریت ۶۵ ۲۳۴ ۵۸۱ بیان کرده که تحت امر یگان امنیتی سپاه محمد رسولالله(ص) فعالیت میکنند.
نکته جالب توجه در اشاره به نام یگانهای عملیاتی در این گزارش هم اینجاست که با وجودی که اسامی این یگانها اسامی معصومین و ائمه بوده، در هیچیک از بخشها عبارات رایج که نشانه احترام به این اسامی است همچون (ص) و یا (ع) به کار برده نشده است.
گزارش جدید در ابتدا مخاطب خارجی دارد. مخاطبی که با دستورالعملهای سازمانی در ساختار اداری و نظامی ایران آشنایی ندارد؛ بیبیسی اعتبار بالاتری نسبت به مخاطب ایرانی دارد و تصویر ایران نزد او مخدوش است.
چرا بیبیسی جهانی و چرا نیکا؟با در نظر گرفتن همه این مقدمهها و عطف به گزارشها و بررسیهای پیشین در مورد رخداد تلخی که برای نیکا شاکرمی رخ داده، باید گفت گزارش جدید در ابتدا مخاطب خارجی دارد. مخاطبی که با دستورالعملهای سازمانی در ساختار اداری و نظامی ایران آشنایی ندارد؛ بیبیسی اعتبار بالاتری نسبت به مخاطب ایرانی دارد و تصویر ایران نزد او مخدوش است.
میتوان این گزارش را به «حمله ایران به اسرائیل، افزایش اعتراضهای بینالمللی به کشتار در غزه و یا تلاش برای پیگیری جدی پروژهای» نامید که پس از ادعای هک سامانههای قضایی از آن با عنوان «عدالت انتقالی» یاد کردهاند.
اما آنچه واضح است، سوژه فوت «مهسا امینی» اکنون کارکرد خود را برای برانگیختن نگاه منفی در جهان علیه ایران از دست داده است و این تلاش را میتوان حرکتی برای خلق سوژههای جدید قلمداد کرد.
هر چند این حرکت میتواند ادامهدار باشد و در ادامه به رویه جاری رسانههای غربی علیه ایران برای شکلدادن یک پرونده حقوق بشری بیانجامد. البته برخی نظرسنجیها در مورد اولویت ذهنی مخاطب جوان غربی نیز اهمیت دارد؛ چنانکه مرکز تحقیقات پیو که یک مرکز افکارسنجی معتبر آمریکایی است، در آخرین نظرسنجی خود اعلام کرد جوانان آمریکایی با مردم فلسطین، همدلترند تا ساکنان سرزمینهای اشغالی. یک سوم جمعیت زیر ۳۰ سال آمریکا با فلسطینیها همدل است، در حالی که این رقم برای ساکنان سرزمینهای اشغالی به ۱۴ درصد میرسد. البته همچنان که پیشبینی میشود این همدلی در جوانان با ترجیح سیاسی دموکرات بالاتر است.
پنداشت یا تلقی مطلوب نسبت به اسرائیلیها روز به روز کمتر میشود. در حالی که از سال ۲۰۱۹ تاکنون سهم بزرگسالان زیر ۳۰ سال با دیدگاه مطلوب یا موافق نسبت به اسرائیلیها ۱۷ درصد کاهش یافته؛ دیدگاه زیر ۳۰ سالههای آمریکایی در مورد مردم فلسطین در این بازه زمانی تغییر نکرده است.
هدف از انتشار این گزارش توسط بیبیسی هر چه باشد، تا اینجای کار تعداد بالای تناقضها در گزارش، قضاوت قطعی درباره درستی یا نادرستی آنرا بسیار دشوار میکند.